ناجیان آب کشاورزی

همه باهم حیات را به زمین برگردانیم

ناجیان آب کشاورزی

همه باهم حیات را به زمین برگردانیم

روش آبیاری بارانی با استفاده از دستگاه سنترپیوت

 

یادآوری این نکته که جمعیت کشور هر ساله از شد نسبی قابل توجهی برخوردار است و نسل های آینده ، نیاز بیشتری به منابع غذایی خواهند داشت و تأمین این نیاز از منابع داخلی ، قدمی در جهت نیل به خودکفایی و استقلال کشور خواهد بود، استفاده بهینه و حداکثر از حداقل منابع آب را ضروری تر می کند.

استفاده از روش های سنتی آبیاری غرقابی علاوه بر اینکه به دلیل ماهیت شیوه ، باعث عدم توزیع یکنواخت آب می شود ، به سبب زیر آب رفتن سطح خاک (خصوصاً در ابتدای فصل آبیاری ) رواناب ایجاد می کند، منافذ هوایی سطح خاک را می پوشاند و در کل باعث کاهش راندمان محصول می شود که برای رفع این معضل ، استفاده از روش های نوین آبیاری توصیه می شود . از مهمترین این روش ها ، آبیاری کاملاً مکانیزه سنترپیوت (center pivot) است. اساس این روش آن است که آب از منبع خود توسط پمپ هایی با فشار ، داخل لوله های توزیع آب می شود و در مناطق مورد نظر توسط وسایل پخش کننده روی زمین زراعی توزیع می گردد. مهم ترین مزیت این روش ، جلوگیری از به هدر رفتن آب طی مسیر توزیع و ایجاد یکنواختی در آن است.

دستگاه سنترپیوت از یک بال معلق تشکیل شده است که با حرکت آن به دور نقطه ای ثابت به نام پایه مرکزی ، سطحی دایره ای را آبیاری می کند . طول بال معلق می تواند از حداقل 30 متر تا حداکثر 800 متر تغییر کند. هرچه طول بال (که طول دستگاه نیز می باشد) بیشتر باشد ، سطح دایره ای پوشش داده شده نیز بیشتر می شود؛ به گونه ای که دستگاه سنترپیوت می تواند از 3/0 تا 200 هکتار را پوشش می دهد.


بال معلق دستگاه با توجه به طول طراحی شده ، به طور متوسط هر 50-40 متر پایه ای دارد که روی دو چرخ لاستیکی روی سطح زمین قرار گرفته و توسط این چرخ ها حرکت می کند. طول دستگاه و دهانه های هر کدام بر اساس بافت خاک و شرایط جغرافیایی طراحی شده و معمولاً در بهترین حالت ، طول دستگاه سنترپیوت بین 400-300 متر انتخاب می گردد تا بهترین راندمان از عملکرد دستگاه حاصل شود.

مساحت تحت پوشش مطلوب برای سنترپیوت در این حالت ها 50-280 هکتار است. قابلیت استفاده از انواع آبپاش ها روی دستگاه سنترپیوت باعث می شود با توجه به بافت خاکی و نوع کشت ، پوشش مناسبی برای آبیاری گیاه ایجاد شود و به همین سبب ، دستگاه سنترپیوت از نظر نوع کشت ، تقریباً هیچ گونه محدودیتی ندارد. همچنین دستگاه سنترپیوت کاملاً به صورت خودکار و اتوماتیک کار می کند؛ به گونه ای که اپراتور می تواند به راحتی تا 5 دستگاه سنترپیوت (تقریباً 250 هکتار ) را راهبری کند.

از سویی دیگر ، سایر قابلیت های جانبی که می توان به دستگاه اضافه کرد، آنچنان فراوان است که بدون اغراق می توان گفت مزرعه ای به وسعت 1500 هکتار در صورت نصب سیستم های کنترل رادیویی ، فقط ازیک اتاق فرمان و توسط یک اپراتور ، مدیریت و بهره برداری می شود.

سیستم های آبیاری سنترپیوت از بدو تولیدشان به دلیل کارآیی فوق العاده و مزایا و امکاناتی که  فراهم می کنند ، خیلی زود به عنوان یکی ازبهترین و کارآمدترین دستگاه های آبیاری تحت فشار مورد توجه تولید کنندگان و مصرف کنندگان قرار می گیرند و زمینه پیشرفت مناسبی را داشته و دارند. در زیر ، پاره ای از مزایای این سیستم ها ذکر می شود:

1- افزایش راندمان آبیاری تا 95 درصد

2- کاهش مصرف آب به میزان قابل توجه نسبت به دیگر روش های آبیاری از 5 درصد لیتر در هکتار تا 72 بنا بر اقلیم متفاوت

3- افزایش محصول در واحد سطح به دلیل افزایش سطح زیرکشت با استفاده از برنامه ریزی صحیح آبیاری

4- عدم نیاز به تسطیح زمین و امکان کار در زمین هایی با 30 درصد شیب موضعی و 10 درصد شیب کلی

5- ایجاد یکنواختی توزیع آب در سطح تحت پوشش آبیاری

6-جلوگیری از فرسایش خاک به دلیل عدم ایجاد رواناب

7- عدم ایجاد و تراکم املاح مضر در سطح خاک

8- عدم نیاز به کانال کشی ، زهکشی و کرت بندی زمین زراعی

9- امکان تزریق کود و سم با استفاده از تجهیزات جانبی

10- تهویه مناسب خاک

11- استفاده حداکثر از منابع آب موجود و عدم اسراف واتلاف آب با برنامه ریزی صحیح آبیاری

12- افزایش رطوبت نسبی هوا

13-کاهش هزینه های کارگری به دلیل خودکار بودن کارکرد دستگاه

14- امکان تنظیم میزان آب دهی دستگاه برای انواع خاک ها و کشت ها در فصول مختلف آبیاری

15- امکان کنترل دستگاه پمپاژ توسط دستگاه

16- سیستم عیب یابی اتوماتیک دستگاه

17- امکان نصب لوازم جانبی از قبیل کنترل کننده های رادیویی (بی سیم) برای یک یا چند دستگاه از یک مرکز فرمان

18- هزینه مناسب و نسبتاً پایین در مقایسه با سایر روش ها بر هکتار از 20 هکتار به بالا

معایب

1- باقی ماندن 20 درصد کل زمین زیر کشت رفته توسط دستگاه  سنترپیوت

2- در این روش بنا به نگرش بعضی کارشناسان آماتور که در مقام مقایسه این سیستم با سایر روش های اضهار نظر می کنند،میزان پرت زمین است که از مجموع ، یک مربع زمین باقی می ماند.

در جواب این بینش باید گفت که :

1- درتمام کشورهای دنیا به ویژه کشور ما ، مشکل اول آب است و نه زمین .

2- در تمامی کشور ، تمامی زارعان وبه ویژه کشاورزان بزرگ با مشکل کم آبی مواجهند و نه کمبود زمین.

با مقایسه بین بیش از 18 نکته از محاسن این روش در مقایسه با یک عیب (که آن هم عیب دستگاه نیست و علمی و منطقی به نظرنمی رسد)، در می یابیم که باید نسبت به ترویج این روش ، سعی و کوشش مضاعف کنیم.

از محاسن بسیار جالب این سیستم ، امکان یکپارچه سازی اراضی در مجاورت یک چاه یا قنات است؛ به طوری که زمینه آبیاری مشترک را برای کشاورزان یک محل فراهم آورد . ترویج به کارگیری این روش برای آبیاری متمرکز ، علاوه بر استفاده از تمامی مزایای سنترپیوت ، از بروز بعضی مشکلات حقوقی و نزاع و درگیری های احتمالی بین کشاورزان جلوگیری می کند.

در این نوع یکپارچه سازی می توان به انتخاب الگوی کشت مناسب برای منطقه و مزرعه انتخاب الگوی کشت مناسب برای منطقه و مزرعه اقدام کرد وکشاورزان در این روش می توانند با حفظ حدود مزارع خود ، حتی نسبت به کاشت ، داشت و برداشت مزرعه خود بر اساس قطاع به وجود آمده ، اقدام و تمامی مزارع را متمرکز آبیاری کنند؛ ضمن اینکه در فناوری جدید با نصب دستگاه تکمیلی می توان گوشه های باقی مانده در زمین را نیز پوشش داد.

از مهمترین مزایای آبیاری تحت فشار ، به ویژه در انواع مکانیزه آن ، مدیریت بر آبیاری است ، ولی از آنجا که ممکن است مصرف کنندگان به واسطه ابعاد زمین خود، خصوصاً در کشور ما معمولاً در تقسیمات موروثی ، مربع مستطیل شده است ، بخواهند از دستگاه لینیر برای آبیاری مزارع خود بهره گیرند ، این سیستم برای تولید کننده دستگاه سنتر هیچ گونه مشکلی را ایجاد نمی کند و از آنجا که دستگاه لینیر به استفاده از ابزارهای دقیق تر، پیشرفته تر و پیچیده تر نیازمند است، هزینه تولید آن برای کشاورز به نسبت سنتر 5/1 برابر خواهد بود و استفاده و کاربری آن نیز تفاوت هایی دارد که در جدول زیر بیان می شود: در هر صورت ، اگر کشاورزان ما که زمین های مستطیل شکل دارند، بتوانند با همگرایی ، از دستگاه سنترپیوت به شکل مشترک استفاده کنند ، قطعاً با خیال راحت تر می توانند نسبت به مدیریت آبیاری مزارع خود اقدام نمایند.

مزایا و معایب سنتروپیوت 

سنترپیوت

1- مدیریت بسیار ساده ، به طوری که چندین دستگاه را می توان توسط یک نفر اداره کرد .

2- قابلیت اتوماسیون و کنترل مرکزی

3- سنترپیوت پس از پایان آبیاری به جای اول خود باز می گردد و آماده شروع مجدد است (استهلاک کمتر)

4- عدم نیاز به تسطیح زمین

5- استفاده از ابزارهای کنترلی ساده

6- عدم نیاز به کانال یا لوله و هیدرات

7- عدم نیاز به مراقبت جدی و مستمر

8- حفظ یکپارچگی زمین در سنترپیوت میسر است

9- قیمت نسبتاً ارزان در مقایسه با لینیر

10- حذف هزینه های اضافی کانال و لوله

11- امکان تزریق کود مایع از پایه مرکزی با یک دستگاه برای حداقل 3 سنترپیوت

 

 
 
 
۱-ماهنامه علمی کشاورزی و دامپروری آذر ماه ۱۳۸۸
 
۲-ماهنامه علمی کشاورزی و دامپروری دی ماه ۱۳۸۸

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد